Katarzyna Gawłowa, urodzona 14 grudnia 1896 roku w Zielonkach, była znaczącą postacią w polskim folklorze artystycznym. Zmarła 17 maja 1982 roku, również w Zielonkach, gdzie spędziła znaczną część swojego życia.
Znana jako malarka, Gawłowa wpisała się w historię sztuki ludowej, tworząc unikalne dzieła, które odzwierciedlają lokalną kulturę i tradycje. Jej twórczość charakteryzowała się żywymi kolorami i emocjonalnym wyrazem, co czyniło ją jedną z najbardziej inspirujących artystek swojego czasu.
Życiorys
Katarzyna Gawłowa, znana wcześniej jako Chrzan, była jednym z pięciorga dzieci, które wyrosły w ubogiej rodzinie chłopskiej. W jej rodzeństwie znajdowały się Maria, Franciszek, Stanisław oraz Zofia. Od najmłodszych lat była zmuszona do ciężkiej pracy w gospodarstwie, jednakże już wtedy przejawiała artystyczne zamiłowania, przekształcając ściany swojego domu w niezwykłe dzieła sztuki.
W 1932 roku poślubiła wdowca z czwórką dzieci, lecz po siedmiu latach małżeństwa, w 1939 roku, jej mąż zmarł, co wpłynęło na dalsze losy artystki.
Prawdziwy zwrot w jej życiu nastąpił w 1973 roku, gdy miała 77 lat. To wtedy jej talent został dostrzegony przez krakowskich plastyków – Mieczysława Górowskiego oraz Jacka Łodzińskiego, który stał się jej mecenasem. Wernisaż jej prac, który był jednocześnie weselem, miał miejsce w Muzeum Etnograficznym w Krakowie w 1977 roku.
Wówczas artystka zaczęła eksperymentować z malarstwem na dykcie i papierze, co było radykalną zmianą w jej dotychczasowej twórczości, gdyż wcześniej tworzyła jedynie na ścianach, sufitach, drzwiach oraz piecu. Regularnie zdrapywała stare motywy, aby w ich miejsce wprowadzać nowe, świeże pomysły.
W miarę upływu czasu, jej prace zaczęły być prezentowane w coraz bardziej prestiżowych miejscach, w tym w warszawskiej Zachęcie, gdzie zdobyły uznanie nawet w międzynarodowych kręgach, a twórczość Gawłowej była podziwiana przez wybitne osobistości, w tym dyrektora paryskiego Centrum Pompidou.
Malarstwo
Katarzyna Gawłowa była artystką, która szczególnie wyróżniała się w dziedzinie malarstwa temperowego, preferując zachowanie pierwotnych barw bez ich mieszania. W jej dziełach można dostrzec głębokie inspiracje ludowymi oraz sakralnymi tematami, które często współistniały w tym samym obrazie, przedstawiając postacie takie jak anioły, Matka Boska, Jezus, a także święci oraz wnętrza kościołów.
Jednym z charakterystycznych znaków rozpoznawczych jej malarstwa była intensywność kolorów oraz unikalnie ukształtowane, białe, płaskie twarze postaci. Artystka miała przekonanie, że oprawienie jej obrazów w ramy nadaje im pełnię, co świadczy o jej dbałości o szczegóły i estetykę. Centralne umiejscowienie postaci w kompozycji było jej znakiem firmowym; obrazy były zabudowywane od środka, by z każdą detalem wypełnić przestrzeń do brzegu, co tworzyło wrażenie pełni i zamknięcia obrazu.
Dodatkowym elementem, który wzbogacał jej kompozycje, była tendencja do umieszczania własnych wierszy oraz komentarzy obok postaci. Często dodawała fragmenty przyśpiewek czy dedykacje, co dodawało jej dziełom osobistego wymiaru i emocjonalnej głębi. Twórczość Gawłowej to niewątpliwie połączenie sztuki z literaturą i folklorem, w którym każda przestrzeń miała swoje znaczenie.
Przypisy
- a b c d Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach, Katarzyna Gawłowa i jej obrazy
- a b Dziennik Polski, Naiwna malarka i jej marchew
- Malowała całe życie, w: Poznaj swój kraj, nr 6/1982, s. 31-32, ISSN 0832-6151
Oceń: Katarzyna Gawłowa