Fort 45, znany jako "Zielonki", to istotny element historyczny, znajdujący się w pięknej okolicy wsi Zielonki, położonej niedaleko Krakowa.
Ten fortuss, który stanowi część obronnych struktur Twierdzy Kraków, odgrywał znaczącą rolę w polskiej historii militarnej.
Jego budowa jest związana z potrzebą wzmocnienia obronności regionu i ochrony miasta Krakowa przed potencjalnymi zagrożeniami.
Historia
Fort główny artyleryjski 45 „Zielonki” został wzniesiony w okresie 1884–1886. Pomimo, że nie uczestniczył bezpośrednio w zmaganiach I wojny światowej, to w okresie międzywojennym włączono go do Obozu Warownego Kraków.
Po zakończeniu wojny obiekt przeszedł na własność Krakowskiej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej. Niestety, w 1985 roku, pseudo kolekcjonerzy doprowadzili do znacznych zniszczeń, a fort został opuszczony. W latach 1985–1990 popadał w ruinę. Z murów fortu wykradziono wiele oryginalnych elementów, w tym pancerny sponson, który został wyrywany ze ściany koszar, a kaponie do pozbawione pancernych elementów. Działania te były prowadzane przez samozwańczych kolekcjonerów oraz tzw. „miłośników militariów”, wśród których znajdowali się również mieszkańcy Krakowa.
W roku 1999 pod patronatem Unii Europejskiej powstał obiekt usługowy, hotel „Twierdza”, który już dzisiaj nie istnieje. Gmina Zielonki uzyskała dofinansowanie unijne na jego adaptację. Projekt został opracowany przez Witolda Sztorca wraz z zespołem specjalistów.
W trakcie prac zabezpieczających pomieszczenie, członkowie krakowskiego stowarzyszenia C. i K. Regimentu Artylerii Fortecznej Nr 2 Barona Edwarda von Beschi odkryli oryginalne rysunki dział, które zostały stworzone przez austriackich żołnierzy. Rysunki te odkryto pod warstwami przemalowań, co świadczy o bogatej historii fortu.
Zespół dzieł obronnych
W fortecznym kompleksie zlokalizowanym w Zielonkach znajdziemy trzy kluczowe baterie artyleryjskie, w tym jedną wyjątkową baterię ciężkiej artylerii oznaczoną jako FB-V-1. Oprócz tej baterii, kompleks obejmował także dwie baterie obrony dalekiej: B-45-4 (B 45a) oraz B-45-1 (B 45b). Warto zauważyć, że fort korzystał z dodatkowego wsparcia, które zapewniały dwa szańce o oznaczeniach IS-V-1 i IS-V-2.
Jednym z ważnych obiektów w składzie był również schron amunicyjny „Marszowiec”, który pełnił istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa amunicji. Dodatkowo, w pobliskich Witkowicach znajdowała się prochownia, nazywana Munitionsmagazin, która została zbudowana w latach 1882–1886, wzmacniając tym samym system obronny fortu.
Przypisy
- a b FORTYCK.PL - Forty CK Twierdzy Kraków [online], www.fortyck.pl [dostęp 04.02.2023 r.]
- Fort 45 Zielonki [online] [dostęp 04.02.2023 r.]
- Fort 45 "Zielonki", [w:] Henryk Łukasik, Andrzej Turowicz, Twierdza Kraków - znana i nieznana. Przewodnik turystyczny., t. 1, Kraków 2001 r., s. 61-63, ISBN 978-83-94-14072-0-9
Pozostałe obiekty:
Parafia Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach | Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zielonkach | Park wiejski w Zielonkach | Osiedle ŁokietkaOceń: Fort główny artyleryjski 45 „Zielonki”